Masło Shea w Europie
Dla Europy i świata zachodniego afrykańskie drzewo masłowe odkrył i opisał w końcu XVIII w. szkocki podróżnik Mungo Park. To jemu zawdzięczamy angielską nazwę shea tree, pierwotnie brzmiącą she-buttertree, swoją genezę wywodzącą prawdopodobnie z afrykańskiego języka Bambra, w którym [sii] znaczy święty.
Łacińską nazwę natomiast masłosz otrzymał na cześć swojego odkrywcy – Butyrospermum Parkii [z łac. butyro – masło, spermum – nasienie].
Produkty z drzewa masłowego do Europy zawitały dopiero sto lat później. Badania nad właściwościami oleju z masłosza zaczęto prowadzić od lat 20-tych XX w.
Cenny skarb – Masłosz Parka
W Afryce drzewo masłowe rośnie na sawannie. Masłosz nie jest objęty uprawą plantacyjną, natomiast podlega zwyczajowej i prawnej ochronie ze względu na zagrożenie gatunku wyginięciem oraz jego znaczenie dla lokalnej gospodarki.
Ze względu na swą „długowieczność” jest przez mieszkańców uznawane za święte. Zbiory celebrowane są odrębnym rytuałem zwanym Begu. Drzewo to może żyć 300 lat ale pierwsze owoce pojawiają się na roślinach po około 20-30 latach. Okres dojrzewania owoców trwa 5 miesięcy, zbiory odbywają się od lipca do grudnia. Z jednego drzewa zbiera się ok. 15-20 kg owoców, co wystarcza na wyprodukowanie około kilograma nierafinowanego masła.
Karité to kolejna nazwa określająca drzewo masłowe. W jednym z afrykańskich dialektów oznacza życie. Odzwierciedla ona wyjątkowość tego drzewa.
Rośnie samotnie pośród sawanny kwitnie w porze suchej. Oprócz tego, że daje cień, jego obecność zapobiega wyjaławianiu gleb wskutek wyrębu drzew i pustynnieniu terenu. Drzewo masłowe jest źródłem bogatych w tłuszcze roślinne owoców dostępnych na początku pory deszczowej. Wtedy kiedy większość roślin dopiero zaczyna wegetację. Dlatego jest jednym z głównych źródeł pożywienia Afryki Zachodniej – nadaje potrawom smak, konsystencję i kaloryczność.
W trudnym klimacie i nierozwiniętej gospodarce jest jednym z niewielu surowców naturalnych, który może być towarem na sprzedaż. Zapewnia w ten sposób nie tylko niezbędne dobra, pracę dla miejscowej ludności, środki pieniężne, ale także dochody z eksportu.
Złoto kobiet afrykańskich
Drzewami Miłosza Parka opiekują się kobiety. W społeczności Bambra mężczyznom wolno dotknąć tylko te drzewa które zetną a drzewa Karite rosną tak długo aż umrą śmiercią naturalną .
Dojrzałe owoce zbierać więc mogą wyłącznie kobiety. Kiedy dojrzałe owoce masłosza zaczynają spadać z drzew – rosnących dziko na sawannie – kobiety muszą pokonywać dziennie duże dystanse. A wszystko dlatego, że zbierane są tylko te owoce, które same opadły z drzewa. Ważne jest też aby zdążyć przed zwierzętami, które także chętnie pożywiają się świeżo opadłymi pożywnymi śliwkami.
Udane zbiory kończą się wielką radością i rytuałem, rozpoczynającym się uroczystą biesiadą. Podczas biesiady spożywane jest specjalne danie przygotowane z tłuszczu pierwszych zebranych owoców i brązowej fasoli. Najważniejszym elementem święta jest złożenie ofiary z koguta i ofiarowanie napojów pod drzewem hebanowym. To gwarancja, według wierzeń, że kolejne owocobrania będą równie udane .
Masło shea – jak powstaje złoto kobiet afrykańskich
Proces przetwórstwa ziaren masłosza przebiega metodami bardzo prostymi i pracochłonnymi, według tradycyjnej receptury.
Receptura tworzenia masła shea jest zróżnicowana w zależności od regionu. Można wyróżnić dwa sposoby rafinacji – na ciepło i na zimno. Z 3-4 kg łuskanych nasion otrzymuje się ok. kilograma masła.
Jeden z procesów tworzenia masła shea wygląda tak:
Owoce najpierw suszone są na słońcu. Następnie nasiona wyjmowane są z twardej łupiny i rozbijane w moździerzach na drobny proszek. Proszek jest ponownie suszony na słońcu a następnie gotowany w wodzie, aż do osiągnięcia jednolitej konsystencji. Z wierzchu zbiera się zanieczyszczenia, a mieszanina wygotowywana jest aż do powstania z niej masłopodobnej, jasnożółtej masy.
Tradycyjne metody pozyskiwania cennego tłuszczu są pracochłonne i kosztowne. Dlatego też w większych, europejskich koncernach chemicznych, by zwiększyć opłacalność produkcji masło shea jest produkowane przy użyciu rozpuszczalników chemicznych. Tworzy się też syntetyczne masło shea – jednak w tych przypadkach końcowy produkt nie jest surowcem organicznym.
O wyjątkowych walorach masła karite pisałam też tutaj :
Masło shea – Makutu- kuchnia kosmetyczna
Źródła :